Polski wymiar sprawiedliwości wkracza w nową fazę cyfrowej rewolucji. 28 kwietnia 2025 roku podpisano przełomowe porozumienie między Ministrem Sprawiedliwości a Ministrem Cyfryzacji, którego celem jest gruntowna modernizacja sądów i administracji sądowej. W centrum zmian znajduje się wdrożenie narzędzi opartych na sztucznej inteligencji, przekształcenie sądów w jednostki w pełni cyfrowe oraz rozwój kompetencji cyfrowych wśród pracowników wymiaru sprawiedliwości.
Porozumienie to element szerszej strategii realizacji programów „Cyfrowy Sąd” i „Cyfrowe Rejestry”. To również odpowiedź na rosnące potrzeby obywateli oczekujących szybszego, bardziej dostępnego i transparentnego systemu wymiaru sprawiedliwości.
Pilotażowy sąd cyfrowy – pierwszy krok ku przyszłości
Jednym z najbardziej innowacyjnych przedsięwzięć jest przekształcenie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK) w sąd funkcjonujący całkowicie cyfrowo. Pilotaż ten zakłada nie tylko pełną digitalizację akt, ale też wdrożenie systemów wspierających sędziów w ich pracy poprzez narzędzia bazujące na sztucznej inteligencji, jak Digitalny Asystent Sędziego.
Zastosowanie AI w pracy sędziego ma na celu przyspieszenie analizy dokumentacji, wyszukiwanie powiązań w orzecznictwie czy przygotowywanie projektów uzasadnień. Docelowo takie rozwiązania mogą znacząco skrócić czas postępowań i podnieść ich jakość, eliminując błędy wynikające z przeoczeń.
Duże modele językowe w służbie prawa
Kolejnym kluczowym obszarem współpracy jest dostosowanie i implementacja tzw. Dużych Modeli Językowych (LLM – Large Language Models) do potrzeb wymiaru sprawiedliwości. Modele te, odpowiednio dostrojone do polskiego systemu prawnego, będą wykorzystywane do automatyzacji prostych czynności administracyjnych, analizy tekstów prawnych czy wspierania interpretacji przepisów.
To pionierskie podejście, które może zmienić sposób funkcjonowania sądów, zmniejszając obciążenie kadrowe i pozwalając pracownikom wymiaru sprawiedliwości skoncentrować się na zadaniach wymagających specjalistycznej wiedzy i doświadczenia.
Centra kompetencji cyfrowych – nowe fundamenty edukacji
Świadomość technologiczna i biegłość w korzystaniu z nowych narzędzi są niezbędne, by cyfrowa transformacja przyniosła oczekiwane efekty. Dlatego powstanie sieć centrów rozwoju kompetencji cyfrowych, które będą pełniły rolę pomostu pomiędzy środowiskiem sądowniczym a jednostkami badawczo-rozwojowymi.
Ośrodki te mają nie tylko szkolić pracowników sądów i prokuratury, ale również wspierać proces tworzenia nowych technologii, dostosowanych do realiów pracy polskiego wymiaru sprawiedliwości.
Cyberbezpieczeństwo fundamentem nowoczesnej infrastruktury
Dynamiczny rozwój technologii niesie nie tylko szanse, ale również zagrożenia, zwłaszcza w kontekście przetwarzania wrażliwych danych. Dlatego jednym z priorytetów porozumienia jest wdrożenie skoordynowanych działań w zakresie cyberbezpieczeństwa.
Wymiar sprawiedliwości zostanie objęty kompleksową ochroną na poziomie systemowym i operacyjnym. Plany obejmują audyty bezpieczeństwa, wdrażanie nowoczesnych systemów detekcji zagrożeń oraz szkolenia dla pracowników w zakresie ochrony danych i bezpiecznego korzystania z technologii.
Elastyczna współpraca – silne podstawy dla rozwoju
Porozumienie między resortami zakłada bezterminową współpracę, opartą na bieżącej wymianie informacji, wiedzy i zasobów. Co istotne, dokument nie nakłada wzajemnych zobowiązań finansowych – każda strona ponosi koszty własnych działań. To pozwala na elastyczne dopasowanie projektów do dynamicznie zmieniających się potrzeb technologicznych i legislacyjnych.
Za koordynację poszczególnych segmentów transformacji odpowiadają specjalnie wyznaczone zespoły zadaniowe, co zapewnia klarowny podział kompetencji i sprawne zarządzanie inicjatywami.
Czy sztuczna inteligencja sprosta wyzwaniom sądownictwa?
Wprowadzenie AI do systemu sądownictwa niesie za sobą szereg korzyści, ale także wyzwań. Kluczowe pytania dotyczą m.in.:
- zachowania bezstronności decyzji wspieranych przez algorytmy,
- zagwarantowania przejrzystości działania systemów,
- ochrony danych osobowych i poufności postępowań.
Programy pilotażowe, takie jak cyfrowy SOKiK, będą stanowić bezcenny poligon doświadczalny, pozwalający przetestować w praktyce funkcjonowanie nowych rozwiązań i wypracować najlepsze modele współpracy człowieka i maszyny w obszarze wymiaru sprawiedliwości.
Czytaj dalej:
