W maju 2025 roku Wrocław stał się miejscem przełomowego wydarzenia w świecie nauki i technologii. Politechnika Wrocławska oficjalnie uruchomiła pierwszy w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej komputer kwantowy. To historyczne osiągnięcie nie tylko dla uczelni, ale i dla całego regionu Europy, który do tej pory pozostawał na uboczu światowego wyścigu w dziedzinie informatyki kwantowej.
Od marzenia do rzeczywistości – kto stoi za projektem?
Za ideą zakupu komputera kwantowego stoi prof. Wojciech Bożejko, jeden z inicjatorów rozwoju informatyki kwantowej w Polsce. Projekt wdrożeniowy prowadził dr inż. Mateusz Tykierko, zastępca dyrektora Wrocławskiego Centrum Sieciowo-Superkomputerowego (WCSS). To właśnie tam, w serwerowni, zainstalowano komputer o nazwie Odra 5 – nazwę nadano symbolicznie, nawiązując do tradycji dawnych polskich komputerów.
Otwarcie maszyny zostało wpisane w jubileusz 30-lecia istnienia WCSS i przyciągnęło uwagę środowiska naukowego z całej Polski. Dzień później, 23 maja, zorganizowano specjalną konferencję Quantum Day, której celem była popularyzacja technologii kwantowej oraz prezentacja jej potencjalnych zastosowań.
Pozostała część artykułu pod materiałem wideo:
Technologia, która zmienia zasady gry
Komputer IQM Spark dostarczony przez fińską firmę IQM Quantum Computers wykorzystuje kubicie nadprzewodzące chłodzone do temperatury około 10 milikelwinów, czyli bliskiej zera absolutnego. Tak niska temperatura jest niezbędna do osiągnięcia stanu nadprzewodnictwa, dzięki któremu kubity mogą przechowywać informacje w postaci superpozycji i splątania – kluczowych zjawisk fizyki kwantowej.
System wyposażono w pięć kubitów, co może wydawać się niewielką liczbą w porównaniu z tradycyjnymi komputerami, ale nawet taka konfiguracja umożliwia przeprowadzanie złożonych obliczeń, które dla klasycznych maszyn byłyby niewykonalne lub trwałyby zbyt długo. Co więcej, dzięki dostępowi do chmury firmy IQM, Politechnika Wrocławska będzie mogła realizować eksperymenty także na systemach 20- i ponad 50-kubitowych.
Nowe możliwości dla nauki, biznesu i edukacji
Uruchomienie komputera kwantowego to nie tylko technologiczna ciekawostka. To także początek nowej ery dla badań w dziedzinie informatyki, fizyki, kryptografii, chemii kwantowej czy sztucznej inteligencji. Z komputera korzystać będą badacze, doktoranci oraz studenci – w tym członkowie nowo powstałego Koła Informatyki Kwantowej „Qubit”, które rozpoczęło działalność właśnie na Wydziale Informatyki i Telekomunikacji PWr.
To także szansa dla sektora prywatnego, by rozwijać nowe rozwiązania w zakresie optymalizacji procesów, analizy danych czy projektowania leków, bazujące na algorytmach kwantowych. Komputer IQM Spark będzie zintegrowany z popularnymi środowiskami programistycznymi, m.in. Qiskit od IBM, co ułatwi tworzenie i testowanie programów również przez zespoły spoza uczelni.
W stronę przyszłości – edukacja i rozwój kompetencji
Wrocławski komputer kwantowy stanie się też fundamentem pod budowę nowych kierunków kształcenia i specjalizacji akademickich. Już teraz prowadzone są prace doktorskie związane z kwantowymi metodami obliczeniowymi, a w planach znajduje się utworzenie osobnej specjalności, a nawet pełnego kierunku studiów poświęconego informatyce kwantowej.
Zgodnie z opiniami ekspertów, świat komputerów kwantowych znajduje się obecnie na etapie rozwoju porównywalnym z klasycznymi komputerami z połowy XX wieku. Programowanie odbywa się wciąż na poziomie bardzo niskim – operując bezpośrednio na bramkach i obwodach kwantowych. Z tego względu intensyfikacja badań nad kompilatorami, językami programowania oraz modelowaniem problemów dla komputerów kwantowych jest obecnie jednym z kluczowych wyzwań naukowych.
Otwarcie pierwszego w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej komputera kwantowego na Politechnice Wrocławskiej to kamień milowy na drodze do budowy kompetencji i suwerenności technologicznej regionu. To również wyraźny sygnał, że Polska wkracza do elitarnego grona państw inwestujących realnie w technologie kwantowe. Przyszłość, choć wciąż niepewna i wymagająca ogromnego nakładu pracy, właśnie zaczęła się we Wrocławiu.
Czytaj dalej: