Komisja Europejska opublikowała 10 lipca 2025 r. finalną wersję Kodeksu postępowania dla sztucznej inteligencji ogólnego przeznaczenia (GPAI). Ten dokument, opracowany przez 13 niezależnych ekspertów w ścisłej współpracy z ponad 1400 przedstawicielami branży, środowisk akademickich i organizacji społecznych, ma jedno główne zadanie: pomóc dostawcom modeli GPAI w wykazaniu zgodności z wymogami AI Act – bez konieczności samodzielnego przebijania się przez gąszcz regulacji.
Kodeks nie nakłada nowych obowiązków. To dobrowolne narzędzie pomocnicze, które jednak – po formalnym zatwierdzeniu przez Komisję i państwa członkowskie – stanie się bardzo wygodnym sposobem na ograniczenie kosztów i niepewności związanych z nowym prawem.
Trzy rozdziały, trzy filary zgodności
Kodeks GPAI składa się z trzech rozdziałów, z których każdy odpowiada na konkretne wymogi AI Act.
- Transparentność
Zawiera uproszczony formularz dokumentacji modelu, który pozwala dostawcom jasno i przystępnie wykazać, że spełniają obowiązki informacyjne wynikające z art. 53 AI Act. - Prawo autorskie
Proponuje praktyczne rozwiązania wspierające wdrażanie polityki zgodności z unijnym prawem autorskim – również zgodnie z art. 53. - Bezpieczeństwo i odporność
Dotyczy wyłącznie dostawców najbardziej zaawansowanych modeli, które mogą stanowić tzw. systemowe ryzyko (art. 55 AI Act). Zawiera aktualne dobre praktyki zarządzania ryzykiem, których celem jest minimalizacja potencjalnych szkód dla użytkowników i rynku.
Kiedy model jest „ogólnego przeznaczenia”?
To jedno z najczęściej zadawanych pytań. Komisja pracuje nad dodatkowymi wytycznymi, które mają raz na zawsze rozstrzygnąć, kiedy model podpada pod GPAI, a kiedy nie. Szczególnie ważne będzie zdefiniowanie:
- co oznacza „model ogólnego przeznaczenia”,
- kiedy mamy do czynienia z „modelami o systemowym ryzyku”,
- kto formalnie uznawany jest za „dostawcę” modelu (np. deweloper, dystrybutor, integrator?).
Wskazówka praktyczna? Jeśli model został wytrenowany z użyciem zasobów obliczeniowych przekraczających 10^25 FLOPs, możesz spodziewać się, że trafi pod specjalny nadzór.
Pozostała część artykułu pod materiałem wideo:
Podpis pod kodeksem: kto może, co zyskuje?
Dostawcy GPAI, którzy zdecydują się dobrowolnie podpisać Kodeks, mogą liczyć na:
- uproszczenie procesu wykazania zgodności z AI Act,
- niższe obciążenia administracyjne,
- większą przewidywalność działania ze strony AI Office,
- wsparcie Komisji w przypadku problemów we wdrażaniu zaleceń.
Co ważne – w pierwszym roku po 2 sierpnia 2025 r. AI Office nie będzie traktować niedociągnięć jako złamania przepisów, o ile dostawca działa w dobrej wierze i aktywnie wdraża wytyczne. Brzmi jak przepis na miękkie lądowanie.
Od sierpnia 2026 r. jednak – nie ma zmiłuj. Przepisy wchodzą w pełni w życie, a za niespełnienie obowiązków będą nakładane kary.
Kodeks nie został napisany „na szybko” w zamkniętym gabinecie. Od lipca 2024 r. trwały konsultacje z ponad 1400 interesariuszami. W toku prac zorganizowano 40 warsztatów, a eksperci przeanalizowali ponad 1600 pisemnych opinii. Zadbano o to, by uwzględnić interesy zarówno gigantów technologicznych, jak i mniejszych graczy, organizacji społecznych czy podmiotów praw autorskich.
To właśnie partycypacyjny charakter tego dokumentu sprawia, że może on stanowić fundament zaufania – zarówno dla regulatorów, jak i rynku.
Przyszłość: elastyczność i aktualizacje
Kodeks został zaprojektowany jako future-proof, ale nikt nie udaje, że nie będzie wymagał korekt. AI rozwija się zbyt dynamicznie, by jakikolwiek dokument zachował aktualność przez dekadę bez zmian.
Dlatego AI Office będzie dokonywało przeglądów przynajmniej co dwa lata, a w razie potrzeby – częściej. Elastyczny mechanizm aktualizacji ma pozwolić na szybką reakcję na nowe technologie i zmiany w ryzyku systemowym.
W lipcu 2025 r. Komisja opublikuje jeszcze dodatkowe wytyczne interpretacyjne dotyczące modeli GPAI. Kluczowa data to 2 sierpnia 2025 r. – od tego dnia przepisy AI Act zaczynają obowiązywać dla nowych modeli GPAI wprowadzanych na rynek UE.
- Modele istniejące muszą być zgodne z przepisami do sierpnia 2027 r.
- Do tego czasu – warto rozważyć podpisanie Kodeksu i zapewnić sobie spokojniejszy sen.
Choć Kodeks postępowania dla GPAI nie jest obowiązkowy, jego rola może okazać się kluczowa. Stanowi on pomost między skomplikowanymi przepisami AI Act a praktyką biznesową, która potrzebuje jasnych, wykonalnych wskazówek. Zamiast bać się AI Act – można się do niego przygotować. A Kodeks to jeden z lepszych przewodników na tej drodze.
Czytaj dalej: