Rozwój sztucznej inteligencji w ostatnich latach postawił przed systemem edukacji nowe wyzwania i możliwości. Jak podkreśla Fundacja Szkoła z Klasą, kluczowe jest teraz zaadaptowanie AI w nauczaniu i zminimalizowanie potencjalnych ryzyk. W jaki sposób polska edukacja może i powinna dostosować się do ery AI?
Rewolucja AI w edukacji
Pojawienie się ogólnodostępnych narzędzi AI, takich jak ChatGPT w 2021 roku, zrewolucjonizowało sposób, w jaki możemy zdobywać i przetwarzać informacje. – Narzędzia wykorzystujące AI znacząco ułatwiają naukę i pracę, czynią informacje łatwo dostępnymi, syntetycznymi – jak zauważa Marta Kostecka w publikacji „Sztuczna inteligencja. Prawdziwe zmiany w edukacji”. To stawia przed edukacją nowe wyzwania, ale też otwiera nowe możliwości. Proces adaptacji AI w edukacji wymaga przemyślanego podejścia, które uwzględni zarówno potencjalne korzyści, jak i zagrożenia związane z tą technologią.
Kształcenie kompetencji cyfrowych
Magdalena Maziarz z Uniwersytetu Wrocławskiego podkreśla potrzebę rozwoju „edukacji medialnej X.0”, która przygotuje zarówno uczniów, jak i nauczycieli do efektywnego wykorzystania AI. Ważne umiejętności, które powinny być rozwijane, obejmują weryfikację wiarygodności danych, rozpoznawanie deepfake’ów, zrozumienie działania algorytmów, świadomość potencjalnych uprzedzeń i nierówności w AI oraz bezpieczeństwo danych. Te kompetencje są niezbędne do świadomego i bezpiecznego korzystania z narzędzi AI w procesie edukacji i późniejszym życiu zawodowym.
AI jako narzędzie, nie zamiennik
Jacek Pyżalski z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zwraca uwagę na istotny aspekt. – Ważny jest proces dochodzenia do umiejętności stworzenia czegoś. To dzięki temu procesowi, uwzględniającemu popełniane po drodze błędy, czegoś się uczymy – komentuje naukowiec. AI powinno być traktowane jako narzędzie wspierające proces edukacyjny, a nie jego zamiennik. Ważne jest, aby w procesie adaptacji AI do edukacji nie utracić wartości tradycyjnych metod nauczania, które rozwijają krytyczne myślenie i umiejętność rozwiązywania problemów.
Adaptacyjne uczenie się ze sztuczną inteligencją
Grzegorz Stunża z Uniwersytetu Gdańskiego przedstawia koncepcję adaptacyjnego uczenia się wspomaganego przez AI. Jako przykład podaje narzędzie Khanmigo, które pokazuje, jak przy użyciu technologii Chat GPT od OpenAI można stworzyć środowisko indywidualnej edukacji i zapewnić uczniom i uczennicom spersonalizowane wsparcie. Takie podejście może znacząco zwiększyć efektywność nauczania, dostosowując je do indywidualnych potrzeb uczniów. Adaptacyjne uczenie się z wykorzystaniem AI pozwala na dostosowanie tempa i treści nauczania do indywidualnych potrzeb każdego ucznia, co może przyczynić się do poprawy wyników nauczania i zwiększenia motywacji do nauki.
Minimalizacja nierówności społecznych
Piotr Plichta z Uniwersytetu Wrocławskiego zwraca uwagę na potencjalne zagrożenie pogłębienia nierówności społecznych przez AI w edukacji. Nie wszyscy uczniowie mają równy dostęp do technologii, co może prowadzić do dalszego wykluczenia. Aby temu przeciwdziałać, Plichta proponuje przeprowadzenie diagnozy zapotrzebowania na AI w szkolnictwie, zbadanie grup niefaworyzowanych i ich kompetencji cyfrowych, zapewnienie nauczycielom podstawowej wiedzy i umiejętności w zakresie AI oraz testowanie i wdrażanie rozwiązań AI, które pomagają niwelować nierówności. Ważne jest, aby w procesie adaptacji AI do edukacji uwzględnić potrzeby wszystkich grup społecznych i zapewnić równy dostęp do nowych technologii.
Wyzwania i szanse
Fundacja Szkoła z Klasą podkreśla, że generatywna sztuczna inteligencja nie jest narzędziem edukacyjnym, ale może być wykorzystywana w edukacji. I to właśnie sposób jej używania zdecyduje o sukcesie lub porażce. Kluczowe jest zatem świadome i przemyślane wdrażanie AI do systemu. Wymaga to ciągłej refleksji nad rolą AI w procesie nauczania, badań nad jej wpływem na wyniki edukacyjne oraz stałego doskonalenia metod jej wykorzystania.
Polska edukacja stoi przed wielkim wyzwaniem adaptacji AI. Wymaga to rozwoju kompetencji cyfrowych uczniów i nauczycieli, traktowania AI jako narzędzia wspierającego, a nie zastępującego tradycyjne metody nauczania, wykorzystania potencjału adaptacyjnego uczenia się, aktywnego przeciwdziałania pogłębianiu nierówności społecznych oraz ciągłej refleksji i badań nad wpływem AI na procesy edukacyjne. Tylko poprzez świadome i przemyślane działania możemy sprawić, że AI stanie się cennym sojusznikiem w edukacji, a nie źródłem nowych problemów. Adaptacja AI w polskiej edukacji to proces, który wymaga zaangażowania wszystkich uczestników systemu: od decydentów, przez nauczycieli, po uczniów i ich rodziców. Tylko dzięki wspólnemu wysiłkowi i otwartości na nowe rozwiązania możemy stworzyć system edukacji, który w pełni wykorzysta potencjał AI, jednocześnie zachowując najcenniejsze elementy tradycyjnego nauczania.
Czytaj dalej:
