Inicjatywa Baltic AI GigaFactory, prowadzona przez Polskę we współpracy z Litwą, Łotwą i Estonią, to jeden z najambitniejszych projektów infrastrukturalnych w dziedzinie sztucznej inteligencji w Europie Środkowo-Wschodniej. Główne cele są klarowne: zbudowanie regionalnego centrum przetwarzania danych, wsparcie rozwoju modeli językowych i systemów AI, a także zwiększenie suwerenności cyfrowej regionu.
Już teraz ruszył nabór partnerów do tego wielkoskalowego przedsięwzięcia. Udział mogą wziąć zarówno podmioty prywatne, jak i publiczne, a także organizacje społeczne i naukowe. Termin składania zgłoszeń mija 11 sierpnia 2025 roku.
Polska liderem transformacji AI
W ostatnich miesiącach Polska wysunęła się na czoło europejskiego wyścigu w zakresie wdrażania generatywnej sztucznej inteligencji. Według raportu Generative AI Adoption aż 63% firm w kraju aktywnie korzysta z narzędzi GenAI – to więcej niż w USA, Wielkiej Brytanii czy Hiszpanii. Z kolei z danych Capgemini wynika, że polskie przedsiębiorstwa inwestują w AI szybciej i śmielej niż globalna średnia. Co ważne, 18% firm w Polsce jest już na etapie pełnej implementacji – trzykrotnie więcej niż jeszcze rok temu.
W tym kontekście uruchomienie Baltic AI GigaFactory wydaje się logicznym i nieuniknionym krokiem – zwłaszcza że projekt może stanowić realne zaplecze technologiczne dla rodzimych firm i instytucji, które już wdrażają rozwiązania AI.
Pozostała część artykułu pod materiałem wideo:
GigaFactory – co właściwie powstanie?
Projekt zakłada budowę infrastruktury o wartości 3 miliardów euro, z czego aż 65% ma pochodzić z sektora prywatnego. W skład konsorcjum wchodzą już m.in. dostawcy usług chmurowych, instytuty badawcze oraz firmy z sektora zaawansowanych technologii.
Powstająca infrastruktura będzie służyć m.in. do trenowania dużych modeli językowych (LLM), w tym polskich i bałtyckich, takich jak PLLuM i Bielik. Fabryka AI ma obsługiwać sektor publiczny, przemysł, naukę, startupy i obywateli. Integracja AI z administracją publiczną oraz rozwój aplikacji dla ochrony zdrowia, transportu, automatyzacji produkcji czy cyberbezpieczeństwa to tylko niektóre z zastosowań planowanych w ramach projektu.
Wstępnie zaplanowano dwie lokalizacje w Polsce, które mają zapewnić efektywność, zrównoważony rozwój i minimalne opóźnienia transmisji danych. Kluczowe będzie również wykorzystanie odnawialnych źródeł energii oraz zaawansowanych systemów chłodzenia.
Kategorie partnerów – kto może się zgłosić?
Formularz rejestracyjny pozwala przypisać zgłaszające się podmioty do jednej z siedmiu grup interesariuszy.
- Dostawcy technologii – oferują infrastrukturę IT (data center, sieci) oraz mogą dodatkowo zainwestować finansowo.
- Inwestorzy z usługami – chcą świadczyć usługi w modelu SaaS na bazie infrastruktury GigaFactory.
- Inwestorzy in-house – planują wykorzystanie zasobów fabryki dla własnych systemów wewnętrznych.
- Inwestorzy finansowi – fundusze VC i PE, które widzą szansę na zwrot z inwestycji w infrastrukturę AI.
- Centra HPC – publiczne ośrodki superkomputerowe, bez konieczności wkładu finansowego.
- Sektor publiczny – jednostki administracyjne, uczelnie, instytuty badawcze.
- Ekosystem AI – fundacje, stowarzyszenia i NGOsy działające na rzecz rozwoju AI.
Po zakończeniu naboru partnerzy wyłonią członków Komitetu Sterującego – kluczowego organu decyzyjnego projektu.
Warunki udziału i zasady naboru organizacji
- Mieć siedzibę główną i kontrolę właścicielską w Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG)
- Realizować większość działań B+R na terenie EOG
- Być objęta wyłącznie jurysdykcją prawa EOG
- Mieć rezydencję podatkową w EOG
Nie przewidziano grantów ani dotacji – projekt opiera się na współinwestowaniu i wzajemnym zaangażowaniu.
Wypełnienie formularza nie oznacza automatycznego dostępu do dokumentacji – konieczne jest podpisanie umowy o poufności.
Kontekst geopolityczny i technologiczny
Projekt Baltic AI GigaFactory to nie tylko inwestycja infrastrukturalna – to także silny sygnał geopolityczny. W obliczu rosnących napięć geopolitycznych i konkurencji technologicznej, kraje bałtyckie i Polska pokazują, że potrafią działać wspólnie, szybko i efektywnie.
Jak podkreślił minister Lukas Savickas z Litwy – „jeśli chcemy być równorzędnym graczem na arenie międzynarodowej, musimy rozwijać AI, technologie obronne i zieloną transformację razem, jako jeden region”.
Czy Europa Środkowo-Wschodnia stanie się hubem AI?
Choć jeszcze kilka lat temu Polska była postrzegana jako outsider w świecie AI, dziś staje na czele jednego z największych projektów w tej dziedzinie w UE. Baltic AI GigaFactory ma szansę nie tylko przyspieszyć rozwój technologiczny regionu, ale również nadać ton debacie o suwerenności cyfrowej Europy.
Wielka skala, współpraca międzynarodowa, nacisk na zrównoważony rozwój i otwartość na różne grupy interesariuszy – wszystko to sprawia, że projekt ten może być przełomem. Pod warunkiem, że będzie równie dobrze zrealizowany, jak ambitnie zaplanowany.
Czytaj dalej: