Rozwój sztucznej inteligencji jest jednym z kluczowych elementów współczesnej transformacji technologicznej. Jego dynamiczny rozwój wymaga jednak odpowiednich ram prawnych, które nie tylko umożliwią pełne wykorzystanie potencjału AI, ale także zagwarantują bezpieczeństwo i ochronę praw obywateli.
Ostatnie projekty legislacyjne, w tym ustawa o systemach sztucznej inteligencji przygotowana przez Ministerstwo Cyfryzacji, są próbą odpowiedzi na te wyzwania. Komisja Rozwoju i Bezpieczeństwa Sztucznej Inteligencji, której powołanie przewiduje projekt, ma odegrać kluczową rolę w monitorowaniu i wspieraniu rozwoju AI w Polsce.
Rola Komisji Rozwoju i Bezpieczeństwa Sztucznej Inteligencji
Komisja Rozwoju i Bezpieczeństwa Sztucznej Inteligencji ma być nowym organem nadzorczym, który zajmie się monitorowaniem przestrzegania przepisów dotyczących sztucznej inteligencji oraz wspieraniem innowacji w tej dziedzinie. Jej utworzenie wynika z unijnych regulacji, w szczególności z Rozporządzenia 2024/1689, znanego jako AI Act. AI Act nakłada na państwa członkowskie obowiązek wprowadzenia odpowiednich mechanizmów nadzoru nad systemami sztucznej inteligencji, a także nad zapewnieniem ich zgodności z przepisami.
Komisja będzie organem niezależnym, co oznacza, że nie będzie podlegała bezpośredniemu nadzorowi żadnego ministerstwa. Jej struktura została zaprojektowana w taki sposób, aby zapewnić różnorodne kompetencje i niezależność, porównywalnie do Komisji Nadzoru Finansowego (KNF). To porównanie jest nieprzypadkowe, ponieważ podobnie jak KNF, Komisja Rozwoju i Bezpieczeństwa AI będzie odpowiedzialna za regulację skomplikowanego sektora technologicznego, który ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo publiczne i gospodarcze.
Pozostała część artykułu pod materiałem wideo:
Struktura i zadania Komisji
W skład Komisji Rozwoju i Bezpieczeństwa AI wejdą przedstawiciele różnych instytucji, w tym m.in. Urzędu Ochrony Danych Osobowych, Komisji Nadzoru Finansowego oraz Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Taki szeroki zakres reprezentacji ma na celu zapewnienie, że wszelkie decyzje podejmowane przez Komisję będą uwzględniały różnorodne aspekty związane z wdrażaniem sztucznej inteligencji w Polsce, od ochrony danych po kwestie związane z konkurencyjnością na rynku.
Główne zadania nowego organu
- Monitorowanie rynku AI. Komisja będzie śledziła rozwój technologii i oceniała, w jakim stopniu systemy sztucznej inteligencji spełniają wymogi prawne. Kluczowe będzie monitorowanie systemów wysokiego ryzyka, które mogą mieć bezpośredni wpływ na zdrowie, bezpieczeństwo lub prawa podstawowe obywateli.
- Zatwierdzanie systemów AI. Komisja będzie decydować o tym, które systemy AI mogą zostać dopuszczone do użytku w Polsce, szczególnie jeśli chodzi o systemy wysokiego ryzyka.
- Kontrola i nadzór. Podmioty korzystające z AI będą zobowiązane do regularnego raportowania do Komisji. Kontrole mają być w większości zdalne, ale w uzasadnionych przypadkach będą mogły być prowadzone bezpośrednio w siedzibach firm.
- Współpraca międzynarodowa. Polska Komisja będzie także współpracować z innymi organami nadzorczymi na poziomie Unii Europejskiej, wymieniając się doświadczeniami i informacjami o nowych technologiach oraz zagrożeniach.
Ramy prawne dla rozwoju AI w Polsce
Nowa ustawa o systemach sztucznej inteligencji ma na celu harmonizację polskiego prawa z unijnymi regulacjami, jednocześnie umożliwiając rozwój innowacyjnych rozwiązań w kraju. AI Act, który wszedł w życie w lipcu 2024 roku, wprowadza nowe standardy dotyczące transparentności algorytmów, bezpieczeństwa systemów AI oraz odpowiedzialności za ich działanie. Ustawa nie tylko określa ramy prawne, ale także ustanawia procedury, które mają na celu wspieranie innowacji, w tym powołanie tzw. piaskownic regulacyjnych – przestrzeni, w których firmy będą mogły testować nowe technologie AI pod nadzorem ekspertów, zanim zostaną wprowadzone na rynek.
Ministerstwo Cyfryzacji zaproponowało kilka kluczowych rozwiązań, które mają ułatwić przedsiębiorcom korzystanie z technologii AI.
- Interpretacje generalne i indywidualne – mają one na celu zapewnienie stabilności działania firm korzystających z AI. Dzięki nim przedsiębiorstwa będą mogły otrzymywać wskazówki dotyczące tego, jak stosować prawo w kontekście ich konkretnych systemów AI.
- Coroczne raporty o zapotrzebowaniu na moce obliczeniowe i energię – ma to na celu monitorowanie wpływu rozwoju AI na infrastrukturę technologiczną oraz promowanie zrównoważonych rozwiązań.
- Rekomendacje najlepszych praktyk – Komisja będzie również promować etyczne i efektywne wdrażanie technologii AI w różnych sektorach gospodarki.
Wyważenie innowacji i bezpieczeństwa
Jednym z kluczowych wyzwań, przed którymi stoi ustawodawstwo dotyczące AI, jest znalezienie równowagi między wspieraniem innowacji a zapewnieniem bezpieczeństwa i ochrony praw obywateli. AI Act, który stanowi fundament dla krajowych regulacji, wprowadza wyraźne rozróżnienie między systemami AI niskiego i wysokiego ryzyka. Systemy wysokiego ryzyka, takie jak te wykorzystywane w medycynie, transporcie czy finansach, będą musiały przejść rygorystyczne kontrole przed wprowadzeniem na rynek.
Jednocześnie, ustawa ma na celu promowanie etycznych standardów rozwoju AI. Przepisy dotyczące transparentności algorytmów oraz zarządzania cyklem życia systemów AI mają na celu zapewnienie, że technologie te będą służyć społeczeństwu w sposób odpowiedzialny i przejrzysty. To szczególnie ważne w kontekście ochrony danych osobowych oraz zapobiegania dyskryminacji wynikającej z automatycznych decyzji podejmowanych przez algorytmy.
Formalizacja AI nie może zakłócać rozwoju technologii
W Polsce, mimo że zaledwie 6,6% firm korzysta z AI, potencjał dla biznesu i gospodarki jest ogromny. Technologia ta może przynieść znaczące korzyści, zarówno w postaci wzrostu produktywności, jak i innowacji w różnych sektorach. Polski Instytut Ekonomiczny oraz EY podkreślają, że zastosowanie sztucznej inteligencji w polskich przedsiębiorstwach może znacząco przyczynić się do wzrostu gospodarczego. Szacuje się, że do 2030 roku AI może wnosić dodatkowo 90 miliardów dolarów rocznie do polskiej gospodarki, stawiając Polskę na siódmym miejscu w Europie pod względem potencjalnych korzyści z implementacji tej technologii.
Jednak, aby osiągnąć te korzyści, konieczne będzie zwiększenie adopcji AI wśród polskich firm, co będzie wymagało zarówno inwestycji w edukację cyfrową, jak i budowę infrastruktury. Należy również rozważyć wspieranie inicjatyw takich jak Izba AI, która dąży do stworzenia odpowiednich regulacji i wspierania odpowiedzialnego rozwoju technologii AI w kraju. Mimo obecnych wyzwań, przyszłość AI w Polsce wygląda obiecująco, zwłaszcza z perspektywy długoterminowych korzyści gospodarczych i technologicznych.
Nowe przepisy, nowe możliwości
Prace nad ustawą o systemach sztucznej inteligencji oraz powołanie Komisji Rozwoju i Bezpieczeństwa AI to kluczowe kroki w kierunku uregulowania rynku sztucznej inteligencji w Polsce. Nowe przepisy mają na celu nie tylko zapewnienie bezpieczeństwa, ale także stworzenie warunków do dynamicznego rozwoju technologii, które będą miały realny wpływ na gospodarkę i życie codzienne.
Wdrożenie unijnych przepisów oraz krajowych regulacji będzie procesem wymagającym współpracy między rządem, przedsiębiorcami i organizacjami społecznymi. Zachęcenie firm do inwestowania w AI, przy jednoczesnym zapewnieniu zgodności z regulacjami, będzie kluczowe dla przyszłości tej branży w Polsce.
Nowe prawo i powołanie Komisji Rozwoju i Bezpieczeństwa Sztucznej Inteligencji to zatem nie tylko narzędzie kontroli, ale także impuls do dalszego rozwoju innowacyjnych rozwiązań w zakresie sztucznej inteligencji, które mogą zrewolucjonizować zarówno polską, jak i europejską gospodarkę.
Czytaj dalej: